Vandaag las ik in de krant een bericht dat zowel de schrijver in mij en de docent en verhalenverteller in mij aan het hart ging. Een held is overleden, schrijfster Tonke Dragt.

Bekend van

De lezers onder ons – en dat zijn er steeds minder – weten precies wat een grootheid zij was in de boekenwereld. Zij wordt de laatste van de grote drie van de naoorlogse jeugdliteratuur genoemd: Annie M.G. Schmidt, Paul Biegel en Tonke Dragt. Wat mij betreft mis ik in dit rijtje nog een absolute topper, Thea Beckman, om mijn leesjeugd in de bibliotheek compleet te maken. Tonke Dragt is het meest bekend van haar boeken: Brief voor de koning, dat in 2004 werd uitgeroepen tot mooiste kinderboek allertijden, de Zevensprong en Torenhoog en mijlenbreed. Haar 24 boeken werden in 34 talen vertaald en er werden films en series voor tv en Netflix van gemaakt.

Boekentante

In mijn familie sta ik bij neefjes en nichtje bekend als de boekentante. Dat heeft te maken met mijn werk als schrijver, het steevast geven van boeken als verjaardagscadeautjes en de grote boekenkast waarin ook jeugdboeken staan die altijd geleend en gelezen mogen worden. Met de boeken van bovengenoemde helden is een flinke plank gevuld. Want dat is het leuke aan topboeken, ze zijn tijdloos en overstijgen generaties, dus ook de tienjarigen van nu groeien weer op met Tonke Dragt.

Van Batavia naar Rijswijk

Tonke werd geboren in Nederlands-Indië en begon met verhaaltjes schrijven in het Japanse interneringskamp Tjideng waar zij met haar moeder en zussen tijdens de oorlog verbleef. Volgens eigen zeggen begon ze met schrijven omdat er in het kamp niets te lezen was. Na de oorlog verhuisde ze met haar familie naar Nederland en studeerde in Den Haag aan de academie voor beeldende kunsten.

Na haar afstuderen werd ze tekendocent, eerst in het basisonderwijs, maar daarna aan het Gemeentelijk Lyceum Rijswijk. Deze school werd in 1958 opgericht en de eerste jaren werd lesgegeven in noodlokalen aan de Van Vredenburchweg. Na vele fusies en namen opereert het Rijswijks Lyceum nu samen met het Van Vredenburchcollege, de eerste op de Karmozijnweg, de laatste nog steeds op de originele locatie aan de Van Vredenburchweg.

Orde

Elke beginnende – en gevorderde – docent zal het volgende herkennen. Wat nou als de leerlingen niet luisteren? Hoe houd ik orde in de klas? De angst voor het uit de hand lopen van de lessen door ordeproblemen is groot en leerlingen ruiken die angst als de eerste de beste drugshond op Schiphol en slaan er op aan. Ook ik kan na vijftien jaar voor de klas op de middelbare school niet echt orde houden. Wanneer ik streng probeer te doen, kijken leerlingen mij aan met een blik van: wat doet de juf raar vandaag. Maar ik kan een ding als de beste, verhalen vertellen. Dat past ook goed bij mijn vak geschiedenis. Bloederige verhalen met geweld, liefde, intrige, seks en moord gaan er in als koek en zorgen ervoor dat je een speld kan horen vallen in het klaslokaal.

Tonke ervaarde ordeproblemen bij haar lessen in Rijswijk, maar ontdekte zestig jaar voor mij ook dat verhalen hielpen. Ze vertelde de lastige leerlingen verhalen die zij zelf had bedacht om orde te houden tijdens haar tekenlessen. De leerlingen waren stil en aandachtig, letten beter op en begrepen haar opdrachten beter.

Tot slot...

De verhalen sloegen zo aan dat ze in 1958 werden gepubliceerd in het tijdschrift Kris Kras en de rest is geschiedenis. In 1961 verscheen haar eerste boek bij uitgeverij Leopold, dezelfde uitgeverij die vandaag haar overlijden bekend maakte. Net als in haar verhalen kan de held het avontuur niet overleven, maar het verhaal zelf zal steeds weer doorverteld worden.

Afbeelding: on set afbeelding van de cast van De Zevensprong,

tv serie uit 1982 naar het gelijknamige boek van Tonke Dragt.